Rouw en rouwverwerking

Rouw en rouwverwerking

Ieder mens wordt, op een bepaald moment in het leven, geconfronteerd met het overlijden van een dierbare. Weinig mensen kunnen eraan ontsnappen dat ze met het verlies van een dierbare te maken krijgen. Dit kan een echtgenoot zijn, een partner, een ouder, een kind, een ander familielid of een goede vriend of kennis. De dood waarop rouw en verdriet volgen, hoort bij het leven, evenals geboorte, als begin van nieuw leven waarop vreugde en blijdschap volgen. Daar kunnen we niet omheen. Dood en rouw zijn universele verschijnselen 1.

Visie westerse geneeskunde

Voor westers wetenschappelijke doeleinden wordt het rouwproces vaak verdeeld in verschillende fasen of verschillende taken. Dit gebeurt om de verschillende reacties te kunnen plaatsen in een breder kader en zicht te krijgen op de manier waarop rouwprocessen over het algemeen verlopen. Vaak bestaat de eerste fase uit ‘shock’ en ‘ongeloof’, wat kenmerkend is voor de eerste momenten na het overlijden van de dierbare. De laatste fase wordt meestal omschreven als ‘herstel’ of voltooiing’, met als kenmerk dat nabestaanden de draad van het leven weer oppakken zonder dat zij daarin belemmerd worden door hun verdriet of andere rouwreacties 1.

Hoe belangrijker de overledene voor je was, des te ontwrichtender is het verlies voor je bestaansontwerp.

Definitie bestaansontwerp

Het bestaansontwerp is de unieke betekenis die een persoon aan het leven geeft.

Echter, iedereen rouwt op zijn eigen manier. Er bestaat geen richtlijn voor goed rouwen 2

Visie Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG)

Bij rouw is vaak sprake van een heftige emotionele gebeurtenis. In de Chinese Geneeskunde wordt over emoties vermeld dat het eerste effect van emotionele spanningen op het lichaam een verstoring van de correcte circulatie en richting van Qi (energie / levenskracht) geeft. Dit leidt bijvoorbeeld tot een rood hoofd als je plots heel boos wordt of je ademt opeens heel oppervlakkig voor een spannende gebeurtenis.

Emoties worden de oorzaak van ziekte als overdadig, langdurig of beiden zijn. Dan kan de energie geblokkeerd raken (stagneren) door emotionele gebeurtenissen. TCG literatuur vermeldt dat blokkade van Qi door emotionele problemen verschillende organen aantast, maar met name de Lever, het Hart en de Long 3.

In de Chinese Geneeskunde representeert ieder orgaan het fysieke, tastbare orgaan én de daaraan gerelateerde biochemische processen. Overdadige en/of langdurige emoties hebben gevolgen voor onze gezondheid doordat ze invloed hebben op deze biochemische processen.

In de Traditionele Chinese Geneeskunde is gezondheid het vermogen van een organisme om op gepaste wijze te reageren op een uiteenlopende variatie van uitdagingen, op een manier die het behoud van evenwicht en integriteit veiligstelt 4.

Acupunctuur, de juiste voeding, voldoende rust en beweging zijn verschillende ondersteunende mogelijkheden om de Shen (Geest) te kalmeren en de Qi vrij te laten bewegen, zodat de rouwende zich weer evenwichtiger voelt.

Gecompliceerde rouw visie westerse geneeskunde

De dood van een dierbare is voor sommige mensen zo’n klap, dat ze het verlies niet kunnen accepteren en wegvluchten in hun eigen herinneringen. Psychologen spreken in zo’n geval van ‘Gecompliceerde Rouw’ 5.

Ongeveer zes maanden na het overlijden van een dierbare kunnen psychotherapeuten vaststellen of de nabestaande aan gecompliceerde rouw lijdt. Daarvoor moet in elk geval het eerste van onderstaande symptomen aanwezig zijn, plus nog vijf van de overige, en de kwaliteit van leven van de nabestaande moet merkbaar achteruit gegaan zijn.

De criteria voor de diagnose zijn:

  1. Een hevig verlangen naar de overledenen en gebukt gaan onder de vergeefse wens hem/haar weer te zien
  2. Totaal van streek, uit het lood geslagen of ontdaan zijn
  3. Verbittering of woede over het verlies
  4. Emotionele verdoving
  5. Het gevoel dat het leven sinds het heengaan van de overledene leeg of zinloos is
  6. Niet meer in staat zijn anderen te vertrouwen
  7. Het verlies niet goed kunnen aanvaarden
  8. Het vermijden van dingen, plaatsen of gedachten die aan het verlies herinneren
  9. Grote moeite om het leven weer op te pakken
  10. Onzekerheid over de eigen rol in het leven of een verminderd zelfbesef 8

Daarnaast is vastgesteld door een onderzoeksteam, onder leiding van psychiater Holly Prigerson, van Harvard Medical School (1997), dat nabestaanden die leden aan Gecompliceerde Rouw twee jaar na het sterfgeval vaker kanker, verhoogde bloeddruk of hartkwalen hadden dan mensen die hun verlies hadden weten te verwerken 5.

Gecompliceerde rouw visie Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG)

In de Traditionele Chinese Geneeskunde is ziekte het onvermogen van een organisme om op gepaste wijze te reageren op een uiteenlopende variatie van uitdagingen, welke leidt tot een verstoring van het evenwicht. Elke uitdaging die het lichaam niet aankan (interne emoties, externe en aangeboren oorzaken) is een bron van ziekte. Ziekte is een uiting van een onstabiel proces, een patroon van onharmonische relaties 4.
Bij Gecompliceerde Rouw is het lichaam kennelijk niet in staat om op gepaste wijze te reageren.

TCG literatuur vermeldt over Verlangen: Hiermee bedoelt men een toestand van constant verlangen dat nooit voldaan wordt. Het verlangen tast het Hart aan en verstrooit het Qi 3.

Onderzoek

In acupunctuurkliniek Rangkuti te Koog aan de Zaan is van maart t/m mei 2012 een casestudie gedaan door Debby Brouwer onder supervisie van prof. Sofyan Rangkuti naar de werking van acupunctuur bij rouwverwerking.

Door middel van het invullen van een “Scoring en Normering Vragenlijst Rouw (bewerking ICG-R, Prigerson, 1995)” voorafgaand aan de acupunctuur behandelingen en circa één week na de vijfde behandeling, alsmede het wekelijks invullen van de Hospitality Anxiety and Depression Scale (bewerking HADS, Snaith & Zigmond, 1994) is gezocht naar een antwoord op de vraag of acupunctuur een ondersteunende werking heeft op rouwverwerking.

In alle casussen zijn de score uitslagen van bovengenoemde vragenlijsten na vijf acupunctuur behandelingen gedaald in vergelijking met de score uitslagen voor aanvang van de behandelingen. Hieruit zou geconcludeerd kunnen worden dat acupunctuur mogelijk een ondersteunende werking heeft op gecompliceerde rouwverwerking.

Meer informatie:

Over de auteur: Debby Brouwer
Debby Brouwer

Vanuit eigen ervaringen weet Debby wat Rouw en Rouwverwerking is. Daarnaast viel haar op, tijdens haar stages voor haar opleiding tot acupuncturist, dat bij veel patiënten hun klachten ontstonden na een overlijden van een dierbare. Daarom heeft zij voor haar afstudeerscriptie, aan opleidingsinstituut Hwa To International University of TCM, het onderwerp rouw en rouwverwerking bekeken en onderzocht vanuit de wijsheid van de Traditionele Chinese Geneeskunde.

Naast acupunctuurbehandelingen voor reguliere symptomen zoals bijvoorbeeld benauwd gevoel op de borst, maagklachten, problemen met slikken, gebrek aan energie, slaapverstoringen, buikpijn, prikkelbaarheid, hoofdpijn, misselijkheid, verlaagde weerstand, menstruele klachten en hoofdpijn behandelt zij in haar praktijk in Purmerend cliënten die ondersteuning zoeken bij hun rouwproces met acupunctuur.

Bronnen
1. Boelen, P., Huiskes, C., Kienhorst, I. (1999). Rouw en rouwbegeleiding; Nabijblijven. PlantijnCasparie
2. Mönnink, H. de (2008). Verlieskunde, handreiking voor de beroepspraktijk. Elsevier
3. Maciocia, G. (2005). De Praktijk van de Chinese Geneeskunde. Satas
4. Hreish, S. El (14 juli 2006). Burnout syndroom vanuit Westers en TCM Perspectief. NAAV
5. Gelitz, C. (3, 2011). Als je een dierbare niet kunt vergeten ‘gecompliceerde rouw’. Psyche & Brein, EOS, blz.82-89
6. Prolonged Grief Disorder: Validation of Criteria Proposed for DSM-V and ICD-11 in PLoS Medicine 6, 2009, e1000121
Foto 'Mist' gemaakt door Roque Corona / Photograph 'Fog' made by Roque Corona.

Vond je dit artikel interessant?

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang informatie over acupunctuur & Chinese Geneeskunde

We respecteren jouw privacy en gebruiken jouw e-mailadres alleen om je informatie en updates te sturen. Afmelden kan op ieder moment.